مفصل در جایی که دو استخوان در بدن با هم ملاقات میکنند و یا کنار هم، وجود دارد. سه طبقه بندی اصلی مفصل، توضیح میدهد که بین استخوانهای درحال صحبت، چه مقدار حرکت مجاز است: غیر قابل حرکت، کمی قابل حرکت، آزادانه قابل حرکت. میزان حرکت ممکن در یه مفصل، دامنه حرکت (range of motion - ROM) نامیده میشه. مفاصل قابل حرکت به استخوان امکان میدن تا نسبت به حرکت کنن و در عین حال، حامی بدن هم هستن. مفصلهای متحرک آزاد، یه ROM بزرگ رو بین استخوانها ارایه میدن و به عنوان اهرم عمل میکنن و نقش جالبی تو حرکت انسان بازی میکنن. من بیشترین توضیح رو در مورد این نوع مفصل میدم که غالبا بهش مفصل سینوویال (synovial) گفته میشه.
مفاصل غیرقابل حرکت
یه مفصل غیرقابل حرکت، اجازه هیچ حرکتی رو بین دو استخوان کنار هم رو نمیدن. مفصلهای بین استخوانهای جمجمه فرد بالغ، غیر قابل حرکت هستن. استخوانها هنگام تولد، میتونن نسبت به هم حرکت کنن، اما با گذشت زمان، استخوانها در مفصل با هم آمیخته میشن یا محافظ مغز باشن.
مفصلهای کمی متحرک
مفصلهای کمی متحرک اجازه حرکت محدود بین استخوانها رو میدن. در یه مفصل کمی متحرک، استخوانها با یه ماده سخت اما قابل انعطاف به نام fibrocartilage به هم متصل میشن. وقتی حرکت در یه مفصل کمی متحرک رخ میده، fibrocartilage تغییر شکل پیدا میکنه. دیسک ها حامی بالاتنه میشن و اجازه یه دامنه حرکت محدود رو به مهره های مجاور میدن.
مفصلهای متحرک آزاد
همونطور که از اسمشون پیداست، مفصلهای متحرک آزاد (که به مفصل سینوویال هم معروفن)، اجازه بیشترین دامنه حرکت هر نوع مفصل رو میدن. همه مفصل اسکلت آپاندیسیک، از لگنها گرفته تا شست ها و از شانه ها تا انگشتان، مفاصل سینوویال هستن.
ساختار و میزان دامنه حرکت ممکن در مفاصل سینوویال فرق میکنه. با این حال مفاصل سینوویال شامل ویژگی های مشترک که در شکل ۳-۱۳ نشون داده شده میشن.
دو استخوان به هم میرسن، البته که بهم میرسن، واسه همین بهش میگن مفصل. یه کپسول مفصل، یه مفصل سینوویال رو احاطه میکنه و یه "کیف" خودمختار، در دو انتهای هر دو استخوان ایجاد میکنه. کپسول مفصل دو لایه داره.
لایه خارجی تر یه ماده لیفی قابل انعطاف: لایه خارجی، استخوانها رو کنار هم نگه میدارن و برای مفصل، حفاظ ایجاد میکنه. ماده لیفی کپسول مفصل، به پوشش هر استخوان میپیونده.
لایه داخلی که غشا سینوویال نامیده میشه (با وجود اسم مفصل سینوویال): غشا سینوویال یه ماده به اسم مایع سینوویال رو پنهان میکنه. داخل یه مفصل سینوویال (که گاهی حفره سینوویال هم نامیده میشه) با مایع سینوویال پر شده. حفره سینوویال در واقع تقریبا کوچیکه چون کپسول مفصل به آرامی دور مفصل جا میشه.
سینوویال از کلمه یونانی syn به معنی "با" و کلمه لاتین ovum به معنی "تخم" - یه اسم توضیحی مناسب چون مایع سینوویال ظاهر و ثبات سفیده تخم مرغ رو داره.
غضروف مفصلی انتهای هر استخوان رو میپوشونه. لایه غضروف مفصلی، سطح سطوح مفصلی رو زیاد میکنه تا نیروها در سطح مفصل در ابعاد فن تری پخش بشن و از استرس غضروف کم بشه. مهمترین نقش غضروف در هرلت، کاهش برش یا اصطکاک بین استخوانهای مفصل ه. غضروف مفصلی خیس در مقابل غضروف مفصلی خیس ضریب اصطکاکی خیلی کمی داره (فصل ۴ رو برای مطالب بیشتر در مورد ضریب اصطکاک ببینید)، که تقریبا هیچ اصطکاکی ایجاد نمیکنه و اجازه سر خوردن استخوان در کنار هم، حین حرکت رو میده.
غضروف مفصلی خیسه چون همونطور که مفصل در طول دامنه حرکتش، حرکت میکنه، مثل یه اسپانج برای مایع سینوویال عمل میکنه، تنها بخش غضروف مفصلی در انتهای هر استخوان با غضروف استخوان دیگه در هر موقعیت مفصلی تماس پیدا میکنه، همونطور که استخنا حرکت میکنن، مایع سینوویال درون غضروف مفصلی، در جایی که انتهاها در تماس نیستن، مکیده میشه. مایع سینوویال تنها منبع تغذیه و نگهداری غضروف مفصلیه، و عمل اسپانج مانند، بوسیله برگزاری غضروف حین حرکت، برای حفظ یه مفصل سالم، حیاتیه.
غضروف مفصلی، منبع خونی یا ندارد و یا منبع خونی اش محدود است. چون منبع خونی برای ترمیم یه بافت آسیب دیده مهمه، غضروف اگه آسیب ببینه نمیتونه ترمیم بشه. انحطاط غضروف مفصلی به بیماری انحطاط مفصلی یا osteoarthitis مشهوره. osteoarthitis رو در ادامه این فصل بیشتر توضیح میدم. یه رباط، استخوان رو به استخوان متصل میکنه و کپسول مفصلی رو تقویت میکنه. رباط از فیبر های کلاژنی و الاستینی تشکیل شده و این فیبر ها کشیده میشن تا همونطور که استخوان حرکت میکنه، مفصل رو پایدار نگه دارن. برخی رباط ها به طور ساده، بخش هایِ زیادی رشد کرده کپسولِ مفصلی ان، اما بقیه شون ساختار تخصصی درون مفصل هستن. آسیب به یه رباط، پیچ خوردگی یا sprain نامیده میشه. پیچ خوردگی زمانی رخ میده که بار مفصلی، به یه رباط، بیش از حد الاستیکی اش، استرس وارد کنه (فصل ۱۲ رو برای اطللاعات بیشتر در مورد حد الاستیکی ببینید).
همه پیچ خوردگی های رباط یکسان نیستن. سه درجه پیچ خوردگی وجود داره که نشون میده چقدر رباط، بیش از حد الاستیکی اش کشیده شده:
پیچ خوردگی خفیف (I): درد مفصلی هنگام حرکت و حساس به لمس. حد الاستیکی رباط به سختی رد شده.
متوسط (II): کلی ورم وجود داره و مفصل شل به نظر میرسه. بار، به رباط، نزدیک به نهایت قدرتش، استرس وارد کرده.
شدید (III): نقطه شکست رباط رد شده و فیبرها کاملا گسسته یا پاره شدن. مفصل کاملا ناپایداره چون رباط نمیتونی پشتیبانی لازم رو ارایه کنه.
برخلاف اسمش، هیچ مفصلی دقیقا "مفصل متحرک آزاد" نیست. ROM محدود به شکل انتهایی استخوانهایی که در مفصل به هم میرسن، به محدودیت وارده از کپسول مفصلی و رباط، به دیگر بافت های نرم شامل ماهیچه و چربی روی رباط هایی که به هم میرسن، به دما، و به آسیب قبلی ست. برای اطلاعات بیشتر در مورد ROM در مفصل مشخص و اطلاعات بیشتر در مورد انواع مفصل سینوویال، یه کپی از کتاب Anatomy & Physiology for Dummies رو بخونین.
لایه خارجی تر یه ماده لیفی قابل انعطاف: لایه خارجی، استخوانها رو کنار هم نگه میدارن و برای مفصل، حفاظ ایجاد میکنه. ماده لیفی کپسول مفصل، به پوشش هر استخوان میپیونده.
لایه داخلی که غشا سینوویال نامیده میشه (با وجود اسم مفصل سینوویال): غشا سینوویال یه ماده به اسم مایع سینوویال رو پنهان میکنه. داخل یه مفصل سینوویال (که گاهی حفره سینوویال هم نامیده میشه) با مایع سینوویال پر شده. حفره سینوویال در واقع تقریبا کوچیکه چون کپسول مفصل به آرامی دور مفصل جا میشه.
سینوویال از کلمه یونانی syn به معنی "با" و کلمه لاتین ovum به معنی "تخم" - یه اسم توضیحی مناسب چون مایع سینوویال ظاهر و ثبات سفیده تخم مرغ رو داره.
غضروف مفصلی انتهای هر استخوان رو میپوشونه. لایه غضروف مفصلی، سطح سطوح مفصلی رو زیاد میکنه تا نیروها در سطح مفصل در ابعاد فن تری پخش بشن و از استرس غضروف کم بشه. مهمترین نقش غضروف در هرلت، کاهش برش یا اصطکاک بین استخوانهای مفصل ه. غضروف مفصلی خیس در مقابل غضروف مفصلی خیس ضریب اصطکاکی خیلی کمی داره (فصل ۴ رو برای مطالب بیشتر در مورد ضریب اصطکاک ببینید)، که تقریبا هیچ اصطکاکی ایجاد نمیکنه و اجازه سر خوردن استخوان در کنار هم، حین حرکت رو میده.
غضروف مفصلی خیسه چون همونطور که مفصل در طول دامنه حرکتش، حرکت میکنه، مثل یه اسپانج برای مایع سینوویال عمل میکنه، تنها بخش غضروف مفصلی در انتهای هر استخوان با غضروف استخوان دیگه در هر موقعیت مفصلی تماس پیدا میکنه، همونطور که استخنا حرکت میکنن، مایع سینوویال درون غضروف مفصلی، در جایی که انتهاها در تماس نیستن، مکیده میشه. مایع سینوویال تنها منبع تغذیه و نگهداری غضروف مفصلیه، و عمل اسپانج مانند، بوسیله برگزاری غضروف حین حرکت، برای حفظ یه مفصل سالم، حیاتیه.
شکل ۳-۱۳: ویژگی های یه مفصل سینوویال |
همه پیچ خوردگی های رباط یکسان نیستن. سه درجه پیچ خوردگی وجود داره که نشون میده چقدر رباط، بیش از حد الاستیکی اش کشیده شده:
پیچ خوردگی خفیف (I): درد مفصلی هنگام حرکت و حساس به لمس. حد الاستیکی رباط به سختی رد شده.
متوسط (II): کلی ورم وجود داره و مفصل شل به نظر میرسه. بار، به رباط، نزدیک به نهایت قدرتش، استرس وارد کرده.
شدید (III): نقطه شکست رباط رد شده و فیبرها کاملا گسسته یا پاره شدن. مفصل کاملا ناپایداره چون رباط نمیتونی پشتیبانی لازم رو ارایه کنه.
برخلاف اسمش، هیچ مفصلی دقیقا "مفصل متحرک آزاد" نیست. ROM محدود به شکل انتهایی استخوانهایی که در مفصل به هم میرسن، به محدودیت وارده از کپسول مفصلی و رباط، به دیگر بافت های نرم شامل ماهیچه و چربی روی رباط هایی که به هم میرسن، به دما، و به آسیب قبلی ست. برای اطلاعات بیشتر در مورد ROM در مفصل مشخص و اطلاعات بیشتر در مورد انواع مفصل سینوویال، یه کپی از کتاب Anatomy & Physiology for Dummies رو بخونین.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر